Dlaczego potrzebna jest zmiana obecnego stanu prawnego?
Nowelizacja uwzględnia głębokie zmiany w zachowaniach wyborców, jakie są skutkiem rozwoju stosunków społecznych oraz rozwoju mediów elektronicznych.
Podstawowym powodem, dla którego zakaz agitacji w dniu wyborów powinien zostać zniesiony jest to, że pierwotne merytoryczne ratio legis tego rozwiązania jest już dawno nieaktualne. Cisza wyborcza została po raz pierwszy wprowadzona po I Wojnie Światowej w Republice Weimarskiej celem niedopuszczenia do brutalizacji kampanii wyborczej zwłaszcza w samym dniu wyborów, kiedy dochodziło do licznych incydentów naruszających spokój wyborów.
Badania nie potwierdzają tezy, że dzień wolny od kampanii wyborczej pozwala wyborcom podjąć wyważoną i racjonalną decyzję o tym, na kogo oddać głos w dniu wyborów. W pierwszej turze wyborów prezydenckich w roku 2015, decyzję w okresie obowiązywania ciszy wyborczej podjęło zaledwie 11% wyborców (CBOS). Jednocześnie trudno oczekiwać, że aktywna kampania wyborcza tuż przed wyborami skłoni wahających się wyborców do pójścia do urn i zwiększy w ten sposób frekwencję.
Cisza wyborcza w swojej obecnej formie jest rozwiązaniem premiującym ugrupowania ubiegające się o reelekcję i kontrolujące media publiczne. Choć w dzień przedwyborczy agitacja jest zabroniona, to jednak nie jest wtedy nielegalne głośne i medialne otwarcie jakiejś inwestycji czy opublikowanie w programie informacyjnym materiału np. o dobrej sytuacji gospodarczej w kraju lub nawet emisja filmu propagującego wartości partii rządzącej.
Należy podkreślić, że instytucja ciszy wyborczej nie istnieje w prawie połowie krajów Unii Europejskiej – nierzadko o długich tradycjach demokratycznych. Ograniczeń takich jak w polskim systemie wyborczym nie ma m.in. w Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii czy Irlandii. Ciszy wyborczej nie ma też w Stanach Zjednoczonych. Mimo tego funkcjonowanie demokracji w tych państwach jest dobrze oceniane.
Co proponujemy?
Projekt przewiduje zniesienie zakazów:
- agitacji wyborczej i prowadzenia kampanii referendalnej w dniu poprzedzającym wybory i referenda oraz w dniu wyborów i referendów poza lokalem, w którym odbywa się głosowanie,
- publikowania w dzień przed wyborami i referendum sondaży wyborczych i referendalnych, badań opinii publicznej dotyczących zachowań głosujących.
Zachowany zostanie zakaz prowadzenia kampanii wyborczej i referendalnej w lokalu, w którym przeprowadzane jest głosowanie oraz na terenie budynku, w którym się on znajduje oraz pozostałe zakazy dotyczące ich prowadzenia na terenie urzędów, zakładów pracy i jednostek służb mundurowych.
Ustawa ogranicza też zakres zakazu publikowania sondaży wyborczych, badań opinii publicznych i preferencji głosujących w wyborach i referendach ograniczając czasowo ten zakaz jedynie do dni, w których odbywa się głosowanie. Ze względu na to, że w przypadku wyborów i referendum ogólnokrajowego przewidziana jest możliwość głosowania w ciągu kolejnych dwóch dni, w takich przypadkach zakaz ten będzie dotyczył pierwszego dnia w całości i drugiego do zakończenia głosowania.
Projekt ustawy. Pobierz w formacie .pdf:
[download id=”9240″]
