We wtorek, 17 stycznia 2017 w Sejmie odbyły się konsultacje społeczne Klubu Poselskiego Nowoczesna na temat: „Polski system emerytalny. Stan i wyzwania po demontażu OFE i obniżeniu wieku emerytalnego.” W konsultacjach wzięli udział posłowie i członkowie Nowoczesnej, ekonomiści i eksperci, przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz zainteresowani tematyką obywatele.
Podczas konsultacji postawiono diagnozę obecnego stanu systemu emerytalnego oraz zmian, wprowadzanych przez rząd PiS. Wybrzmiało zaniepokojenie o stabilność finansów publicznych, które już w perspektywie najbliższych lat odczują negatywne skutki obniżenia wieku emerytalnego oraz utrzymywania przywilejów emerytalnych wielu grup zawodowych. W tej sytuacji wysokie jest prawdopodobieństwo przekroczenia konstytucyjnego progu zadłużenia (relacja długu publicznego do PKB 60%). Podkreślono, że obecny system emerytalny nie tworzy zachęt do pracy, skutkując niską aktywnością zawodową i wczesnym przechodzeniem na emeryturę.
Poruszono też kwestię emerytury minimalnej. Jej obecna konstrukcja również nie stanowi zachęty do dłuższego odprowadzania składki, a brak obiektywnych kryteriów jej ustalania (np. w powiązaniu z przeciętnym wynagrodzeniem) stanowi pokusę dla polityków do składania populistycznych obietnic jej podnoszenia – kosztem zwiększonego deficytu ZUS.
Zdaniem uczestniczącego w konsultacjach Jeremiego Mordasewicza, istotą przywilejów emerytalnych nie jest wcześniejsze prawo do emerytury, ale oderwanie wysokości tej emerytury od zgromadzonych składek, co skutkuje niesprawiedliwością systemu emerytalnego wobec osób objętych powszechnym systemem emerytalnym i wiąże się z poważnymi kosztami dla finansów publicznych (a pośrednio – wszystkich pracujących). Z kolei prof. Stanisław Gomułka nazwał niesprawiedliwością i nieracjonalnością systemu emerytalnego różnicowanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, postulując jak najszybsze jego zrównanie.
Szeroko dyskutowane były rola i przyszłość OFE, zarówno w kształtowaniu wysokości emerytur, jak i jako ważnego uczestnika polskiego rynku kapitałowego. Wśród uczestników nie było wątpliwości co do konieczności odbudowy drugiego filaru systemu emerytalnego: powszechnego, kapitałowego, konkurencyjnego i efektywnego. Ani OFE w obecnym kształcie, ani propozycje rządowe co do zmian w drugim filarze nie mogą spełniać należycie tych warunków.
Pojawił się też wątek niskiego zaufania do ZUS oraz nikłej świadomości społecznej zagadnień związanych z systemem emerytalnym. Ryszard Petru sugerował, że wynika to z nadmiernego skomplikowania, m.in. w formie tworzenia subkont w ZUS. Pojawiły się też zastrzeżenia co do zbyt częstych i niespójnych zmian w systemie emerytalnym oraz nieodpowiedniej polityki informacyjnej ZUS.
