Polska, prowadząc zwiększoną wycinkę w Puszczy Białowieskiej, naruszyła prawo UE. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał ostateczny wyrok w sprawie i uznał skargę Komisji Europejskiej.
,,Od tej decyzji TSUE nie ma odwołania. Wyrok oznacza, że wycinki na dużą skalę w Puszczy Białowieskiej muszą zostać wstrzymane. Jeśli Polska nie zastosuje się do wyroku i nie zacznie właściwie chronić Puszczy, spadną na nas duże sankcje finansoweˮ, powiedział Marek Szolc, sekretarz regionu warszawskiego .Nowoczesnej i ekspert ds. ochrony środowiska.
Ten wyrok może uratować przed barbarzyńską wycinką inne wartościowe kompleksy leśne w Polsce i jest szczególnie ważny w świetle podjętych ostatnich decyzji o rozpoczęciu rabunkowej wycinki w Puszczy Karpackiej. Do 2026 roku planuje się tam wyciąć ok. 7 razy więcej drzew niż w Puszczy Białowieskiej, chociaż reliktowa Puszcza Karpacka też jest obszarem chronionym, którego fragmenty rosną nieprzerwanie od kilkuset lat.
Nowoczesna chce zapobiec takim praktykom w przyszłości i złożyła projekt ustawy o zmianie ustawy o lasach. Lasy Państwowe zarządzają kompleksami leśnymi o powierzchni ok. 7,6 mln hektarów, co stanowi prawie 25% całkowitej powierzchni kraju.
„W polskim prawie nie istnieje żaden mechanizm kontroli nad działaniami Lasów Państwowych. W szczególności, nie ma podstaw prawnych do badania z inicjatywy społecznej planów urządzenia lasu – podstawowych dokumentów, na podstawie których prowadzona jest gospodarka leśna, w tym wycinki drzew. Chociaż Lasy Państwowe administrują prawie 1/4 powierzchni kraju i majątkiem Skarbu Państwa o ogromnej wartości, ich działalność nie jest poddana żadnej kontroli społecznej. Teraz to państwo w państwie”, powiedziała Ewa Lieder, członek sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Wycinka w Puszczy Białowieskiej jest najbardziej drastycznym, ale nie jedynym przykładem budzących głęboki sprzeciw społeczny działań Lasów Państwowych. Inne przykłady obejmują np.:
Celem nowelizacji jest wprowadzenie do polskiego prawa społecznej kontroli nad gospodarką leśną prowadzoną przez Lasy Państwowe oraz zapewnienie dodatkowych środków na finansowanie działań związanych z ochroną przyrody, w szczególności – dla planów tworzenia nowych i powiększania istniejących parków narodowych.
Projekt przewiduje obowiązkowe wyłożenie do konsultacji projektów planu urządzenia lasu i aneksów do planów. Minister środowiska będzie miał obowiązek ustosunkować się do uwag zainteresowanych.
Teraz społeczeństwo jest regularnie zaskakiwane kontrowersyjnymi wycinkami w ważnych kompleksach leśnych i nie ma wystarczającej możliwości do zgłoszenia swoich uwag.
Ponadto, projekt zakłada możliwość zaskarżenia do sądu decyzji ministra środowiska zatwierdzającej plan urządzenia lasu lub aneks do planu – gdy plany prowadzą do wycinania lasów istotnych z punktu widzenia lokalnych społeczności albo wartościowych przyrodniczo. Gdyby taka regulacja obowiązywała wcześniej, można byłoby zatrzymać wycinki w Puszczy Białowieskiej bez konieczności zwracania się bezpośrednio do Komisji Europejskiej, ponieważ mógłby to zrobić polski sąd krajowy.
.Nowoczesna chce także zwiększenia kwoty, jaka jest przekazywana do budżetu państwa ze środków Lasów Państwowych do 10% wypracowanego zysku netto, jednak nie mniej niż 40 mln złotych rocznie. Środki te byłyby ustawowe zarezerwowane na finansowanie celów związanych z ochroną przyrody.
„Proponowana kwota minimalna jest nieznaczna w skali osiąganych w ostatnich latach zysków netto Lasów Państwowych, przekraczających 400 mln złotych i nie zagrozi kondycji finansowej Lasów Państwowych. W związku tym wskazane jest, by część tak dużych zysków wypracowanych dzięki wyrębowi lasów, została zainwestowane w ochronę przyrody w Polsce”, powiedział Marek Szolc, współautor projektu.
.Nowoczesna przedstawiła projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody, która odblokuje możliwość tworzenia i powiększania parków narodowych w Polsce oraz aktywnie zaangażuje lokalne społeczności w proces ich powstawania.
„Parki narodowe zajmują zaledwie 1 procent powierzchni Polski – to zdecydowanie za mało, biorąc pod uwagę unikatowe przyrodnicze dziedzictwo naszego kraju. Bijemy na alarm – to ostatni moment do powiększenia obszarów, które powinny być bezwzględnie zachowane dla przyszłych pokoleń. Bez wzmocnienia ochrony polskiej przyrody grozi nam zniszczenie jej najcenniejszych fragmentów”, zwraca uwagę Ewa Lieder, członek sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Polska wypada znacząco gorzej od innych dużych państw Unii Europejskiej, które chronią o wiele większe obszary (np. Francja – 9,5%, Włochy – 5%, Niemcy – 2,7%), ale także od krajów naszego regionu (np. Słowacja – 7,5%, Litwa – 2,4%).
Teraz de facto została zablokowana możliwość powiększania istniejących parków narodowych i tworzenia nowych, ponieważ samorządy mają prawo weta wobec planów obejmowania ochroną nowych obszarów. Sprzeciw samorządowców dotyczy głównie obaw, bardzo często wyimaginowanych, o skutki ekonomiczne utworzenia parku, np. redukcję zatrudnienia w sektorze leśnym.
„Obecnie cały proces tworzenia lub powiększania parku może zablokować decyzja zaledwie jednej rady gminy. Ponieważ w odniesieniu do parków narodowych liczba zaangażowanych jednostek samorządu terytorialnego może iść w dziesiątki – sprzeciw zaledwie jednej gminy zablokuje cały proces. To niedopuszczalne, żeby jeden niezadowolony samorząd decydował o polityce ekologicznej całego kraju”, mówi Ewa Lieder.
Skutki takiego rozwiązania okazały się okazały się fatalne – od 2001 roku w Polsce nie powstał ani jeden park narodowy, a nieznacznie powiększone zostały tylko trzy. Planowane od wielu lat Turnicki Park Narodowy, Jurajski Park Narodowy oraz Mazurski Park Narodowy pozostają tylko na papierze, mimo ich uwzględnienia w „Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej z planem działań na lata 2007-2013”. Podobnie spektakularną porażką zakończyła się próba powiększenia Białowieskiego Parku Narodowego. Gdyby na czas powstał Turnicki Park Narodowy, a Białowieski Park Narodowy powiększono, nie dochodziłoby do rujnujących wycinek w najcenniejszych polskich lasach.
Proponowana nowelizacja rozwiązuje ten problem. Zamiast blokad i sporów Nowoczesna proponuje dialog i współpracę we wspólny interesie. Przedstawiciele lokalnych społeczności i samorządów gospodarczych naukowcy, specjaliści z organizacji pozarządowych oraz przedstawiciele organów ochrony środowiska znajdą się według projektu w jednej grupie roboczej. W niej będą mieli szansę aktywnie uczestniczyć w decydowaniu o kształcie przyszłego parku narodowego, a także otwarcie wyrażać swoje obawy, uwagi i postulaty, -które znajdą odzwierciedlenie w ostatecznym efekcie prac – planie utworzenia parku.
„Dzięki takiemu zaangażowaniu oraz zobowiązaniu ministra środowiska do pracy nad odpowiednim rozporządzeniem powołującym do życia nowy park narodowy na podstawie osiągniętych w toku procesu planistycznego i konsultacyjnego konkluzji decyzja o utworzeniu parku narodowego nie będzie już postrzegana jako odgórnie narzucona i ograniczająca”, podkreśla Marek Szolc.
Nowoczesnej zależy na tym, by utworzenie parku narodowego przestało być postrzegane jako zagrożenie dla lokalnej gospodarki, a stało się szansą na rozwój. Projekt ustawy zobowiązuje Radę Ministrów do stworzenia i wprowadzenia w życie programów rozwojowych dla samorządów, na których obszarze powołany będzie park narodowy. Te programy pozwolą na zrekompensowanie jednostkom samorządu terytorialnego ewentualnych strat finansowych związanych np. z utratą dochodów z podatku leśnego, oraz dokonać inwestycji, które umożliwią lokalnym społecznościom lepsze funkcjonowanie w przestrzeni parku narodowego i wykorzystanie szans, jakie wiążą się z jego utworzeniem.
[pdf-embedder url=”https://nowoczesna.org/wp-content/uploads/2018/04/2018.04.17-.-Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-lasach.pdf” title=”2018.04.17 . Projekt ustawy o zmianie ustawy o lasach”] [pdf-embedder url=”https://nowoczesna.org/wp-content/uploads/2018/04/2018.04.17-.-Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-ochronie-przyrody.pdf” title=”2018.04.17 . Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody”]
Projekty ustaw dostępne do pobrania:
[download id=”13755″]
[download id=”13758″]
